İzmir Planlama Ajansı (İZPA)

HAKKIMIZDA​

İklim krizi, su, gıda ve enerji gibi kaynakların tükenme tehlikesi, barınma krizi, hızla artan nüfus ve göç hareketleri gibi çoklu, eş zamanlı ve karmaşık sorunlarla karşı karşıyayız. Şehirler bu dinamiklerin merkezinde yer alıyor; çünkü dünya nüfusunun büyük bir kısmı artık şehirlerde yaşıyor ve bu oran giderek artıyor.

Bu durum, kır ile kent ve doğa ile insan arasındaki ilişkilerde kopmalara yol açıyor. Kentlerin sürdürülebilir bir şekilde büyümesi, doğal kaynakların korunması, toplumsal refahın artırılması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi açısından kritik öneme sahip. Ancak bu hedeflere ulaşmak için planlama süreçlerinin sadece fiziksel yapılarla sınırlı kalmaması gerekiyor. Sosyal, çevresel, ekonomik ve kültürel faktörleri bütüncül bir yaklaşımla ele alan, yenilikçi ve sürdürülebilir çözümler üreten bir planlama anlayışı bu noktada önem kazanıyor.

Kentler, yalnızca bireysel alanlardan oluşmaz; aksine, bir ağ gibi birbirine bağlı farklı sistemlerden meydana gelir. Bu sistemler, doğal kaynakların kullanımı, enerji tüketimi, su ve gıda yönetimi, ulaşım ve barınma gibi birçok alanda birbirleriyle etkileşim içindedir.

Dolayısıyla şehirlerin planlanması, bu karmaşık sistemler arası ilişkileri dikkate alan bütünleşik yaklaşımlar gerektirir. Kaynakların etkin kullanılarak toplumların ihtiyaçlarının karşılanması ve gelecekteki krizlere karşı dirençli yapılar oluşturulması, modern şehirlerin karşılaştığı en büyük zorluklar arasında yer alıyor. Yerel yönetimlerin bu sorunları çözmedeki rolü ise her zamankinden daha önemli hale gelmiş durumda.

İzmir gibi geçmişten günümüze ülkesinde öncü, bölgesinde lider bir metropol için sürdürülebilir kalkınmayı ve sağlıklı bir kent yaşamını teşvik edecek, çoklu krizler çağında çözüm odaklı çalışacak yenilikçi bir planlama modeline ihtiyaç duyuluyordu. Bu noktada İZPA, İzmir’in geleceği için vizyoner bir çözüm olarak kurgulandı.

İZPA, kentin doğasıyla uyumlu, günümüzün değişen ihtiyaçlarına cevap verebilecek planlama stratejileri geliştirmek, uygulamaları yönlendirmek ve toplumsal katılımı artırmak amacıyla kuruldu. İzmir’in tüm dinamiklerini bir araya getirerek, kentin geleceğini akılcı, bilimsel ve katılımcı bir yaklaşımla inşa etmeyi hedefliyor.

İZPA, geleceğin İzmir’i için kentsel planlama, strateji geliştirme ve çoklu krizlerle başa çıkma süreçlerinde yenilikçi çözümler üretir. Şehrin ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarını göz önünde bulundurarak, bilimsel veriler ve yenilikçi yöntemler ışığında çalışır. Vatandaşların ve kent paydaşlarının aktif katılımını sağlayarak, katılımcı ve veri odaklı bir planlama yaklaşımını benimser.

Kaynak: planizm.com

İZPA İzmir’in orman yangını risk haritasını oluşturdu​

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Başkan Dr. Cemil Tugay’ın afetlere dirençli İzmir vizyonu doğrultusunda aralıksız çalışıyor. İzmir Planlama Ajansı (İZPA), son günlerde kentin farklı bölgelerini etkileyen orman yangınlarına ilişkin önemli bir çalışma yaptı. İZPA’nın hazırladığı “İzmir’de Orman Yangını Riskinin Mekânsal Analizi” raporuna göre, şehrin yüzölçümünün yaklaşık yüzde 43’ü orta risk, yüzde 33’ü yüksek risk, yüzde 7’si ise çok yüksek risk grubunda yer alıyor.

Mevsim normallerinin üzerindeki sıcaklıkların etkili olduğu İzmir, günlerce orman yangınları ile mücadele etti. Yerleşim yerlerini de etkileyen yangınlar İzmir için hala ciddi risk oluşturuyor. “İzmir’de Orman Yangını Riskinin Mekânsal Analizi” raporunu hazırlayan İzmir Planlama Ajansı (İZPA) da bu tehlikeye dikkat çekti. Raporda İzmir genelinde artan kuraklık, beşeri baskılar ve iklim değişikliğinin etkileriyle orman yangınlarının sıklığı ve etkisinin önemli ölçüde arttığı belirtildi. Bu çerçevede, İzmir Planlama Ajansı tarafından il genelindeki orman yangını riskini mekânsal olarak haritalamak ve önleyici müdahale planlamalarına veri temelli katkı sağlamak amacıyla kapsamlı bir analiz gerçekleştirildiği ifade edildi.

Kriterler belirlendi
Son yıllarda, Çok Kriterli Karar Analizi (ÇKKA) yöntemleri, özellikle Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS), orman yangını risk değerlendirmelerinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile entegre bir biçimde yaygın olarak kullanılıyor.
Çalışmada, İzmir’e özgü mekânsal bir orman yangını risk modeli geliştirilerek, bu modelde AHS temelli karar destek yapısı CBS ortamında uygulandı. Modelde kullanılan veriler, orman örtüsü, eğim, bakı, sıcaklık, nem, rüzgar, yerleşim alanlarına ve tarım arazilerine yakınlık gibi çevresel ve insan etkili faktörler kapsamında değerlendirildi.
Her bir parametre, orman yangınına etkisi bakımından incelenip literatürdeki önceki çalışmalar doğrultusunda ağırlıklandırılarak mekânsal analiz sürecine dâhil edildi.

Riskler analiz edildi
Elde edilen veriler ışığında nihai orman yangını risk haritası oluşturuldu. Buna göre İzmir’in yüzölçümünün yaklaşık yüzde 43’ü orta risk, yüzde 33’ü yüksek risk, yüzde 7’si ise çok yüksek risk grubunda yer aldı. Riskin yoğunlaştığı bölgeler genellikle kırsal-kentsel geçiş zonlarında kızılçam ormanlarının bulunduğu, eğimli ve sıcak alanlar olarak belirlendi. Yine insan etkisinin yoğunlaştığı tarım yapılan yerleşim alanları çevreleri de riskli olarak değerlendirildi.

Yangınlarla mücadelede önemli veri
Haziran 2025’te meydana gelen Mordoğan, Foça (Yeniköy), Gaziemir-Buca ve Seferihisar yangınlarına yönelik karşılaştırmalar sonucunda, bu yangınların büyük oranda modeldeki yüksek risk sınıfları ile örtüştüğü görüldü. Çalışma, İzmir özelinde orman yangını önleyici stratejilerin geliştirilmesi, erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi ve müdahale kapasitesinin artırılması açısından yönlendirici karar destek aracı sunmayı amaçlıyor.

Yangın riski altındaki yapılaşma alanlarının mekansal dağılımı ortaya kondu
Çalışmalar kapsamında üretilen yangın risk haritası temel alınarak, yangın üretme potansiyelinin oldukça yüksek olduğu bölgeler referans alınarak 250 metrelik bir tampon (buffer) alan tanımlandı. Analiz kapsamında bu bölgeler yangının ilk etapta yayılabileceği alanlar olması nedeniyle “Etki Alanı” olarak tarif edildi.
Etki alanı içerisinde kalan yapılar ve eğitim, sağlık gibi önemli kritik altyapı unsurları CBS ortamında çakıştırılarak analiz edildi. Böylece, yangın riski altındaki yapılaşma alanları ve altyapı unsurlarının mekansal dağılımı ortaya kondu. Bu analiz, yalnızca mevcut riskin mekansal olarak belirlenmesini değil, aynı zamanda yangın riskine karşı en savunmasız alanların önceliklendirilmesine yönelik planlama ve müdahale süreçleri için de bir altlık sağlıyor.

Risk haritasında sürekli güncelleme
Orman yangını risk analizi çalışması, sabit bir haritadan çok dinamik bir değerlendirme sürecini temel alıyor. Özellikle yanan alanların tespiti ve bu bölgelerin risk profilindeki değişimi doğrultusunda risk haritası belirli aralıklarla güncelleniyor. Yangından zarar görmüş alanlarda risk seviyeleri sıfıra düşerken, çevresel koşullar ve insan etkisi dikkate alınarak diğer bölgelerdeki risk dağılımı yeniden analiz ediliyor.

Kaynak: İzmir Büyükşehir Belediyesi