İdari Yapı
İlçeye bağlı 8 belediye, 3 köy 1 bucak ve merkezde 56 mahalle vardır. 7 Kasabada ise toplam 21 mahalle bulunmaktadır. Yerleşim yerlerinde “Toplu Yerleşim Tipi” egemen olup, Orta Anadolu’nun karakteristik yerleşim özelliklerini göstermektedir. Melikgazi ilçesi Devlet yönetiminin halkla olan ilişkilerinde de önemli bir yer işgal etmektedir. Erciyes Üniversitesi, 59.Er Eğitim Tümen Komutanlığı, Hava İkmal Bakım Merkezi ve diğer kurum ve kuruluşları ile yoğun bir organizasyon göze çarpmaktadır.
Köy ve kasabalardan ilçe merkezine iş için göçler olmaktadır.
Ekonomik Yapı
İlçe bir sanayi ve ticaret merkezidir. İlçe ekonomisinin ağırlığı tarım sektöründe olup, geçimin özellikle çiftçilik, meyvecilik bağcılık ve hayvancılıkla sağlamaktadır. Arazi yapısı ve iklim özellikleri tarımsal üretim verimliliğini önemli ölçüde etkilemektedir. Üretim büyük ölçüde doğa koşullarına bağlı olmakla birlikte modern teknolojinin imkanlarından da yararlanılmaktadır. Tarım ve hayvancılıkta aile tipi küçük işletmeler egemendir. Bu işetmeler genellikle tarım ve hayvancılığı birlikte yapmaktadır.
İlçede hacim ve kalite itibariyle en fazla gelişmiş bulunan sanayi sektörleri; tekstil, gıda, madeni eşya, soba, makine, tarım araç ve gereçleri ve yem sanayidir. Tam anlamıyla küçük, orta ve ağır sanayi kurulmuş olup, kapsamlı organize sanayi bölgesi faaliyete geçmiştir. İnşat sektörü yıllara göre çok büyük bir artış göstermiştir. Birçok resmi ve özel kuruluşlar da bu sahada büyük yatırımlar yapmaktadır. Pastırma ve sucuk başlıca ihraç maddesi olup, başta İstanbul ve Ankara olmak üzere komşu vilayetlere gönderilmektedir. Ayrıca deri ve yapağı Türkiye’nin dört bir yanına tevzi edilmektedir. Diğer vilayetlere ihraç edilen mallar şunlardır: mobilya, halı, canlı hayvan, yün ve yapağı, ham deri, sucuk, pastırma şeker, un, manifatura, süt makinesi, dikiş makinesi, oto yedek parçası, bisküvi, kavafiye, şekerleme v.s. İthal edilen mallar ise: çimento, demir, kereste, külçe bakır, alüminyum, züccaciye, beyaz eşya vb.dir. Türkiye’deki mevcut bankaların hemen hepsinin şubeleri ilçede mevcuttur. Bu bankalar daha çok sanayi işletmelerinin kredi ihtiyaçlarını karşılamak, her türlü sanayi teşebbüslerine iştirak etmek, bunların mali işlerini tedvir gibi hizmetlerde bulunmaktadırlar.
Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Melikgazi ilçesi sınırları içerisindedir. Yatırımların yoğunlaştığı alanlar tekstil, metal eşya, gıda, kimya, mobilya, kanepe, makine ve diğer sanayi alanlarıdır. Ayrıca ilçede bir de Mimarsinan Organize Sanayi Bölgesi kurulmuştur. Bu yer Mimarsinan kasabası yakınlarında Enler ve Arkbaşı mevkiinde müteşebbis teşekkül imkanları ile 600 hektar alan üzerine kurulmuştur.
Çevre il, ilçe ve köylerden gelen vatandaşlar alışverişlerini ilçeden yapmaktadırlar. Bu da ticaret hacminin artmasını sağlamaktadır. İlçenin en fazla ticari ilişkide bulunduğu iller Nevşehir, Niğde, Kırşehir, Yozgat ve Sivas’tır. Bu illere büyük ölçüde mamul ve yarı mamul endüstri ürünleri ile ilçe dışından gelen tüccarın pazarlamasını yaptığı malları satmaktadır.
Kum, çakıl, taşocakları, Erciyes Dağının ilçede oluşu ve tarihi turistik yerlerin gezilmesi nedeniyle elde edilen turizm gelirleri diğer gelir kaynaklarını oluşturmaktadır.
Sosyal Yapı
İlçede eğitim tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Anadolu Selçukluları devrinde açılan medreseler ilk örgün eğitim kurumlarıdır. Bu kültür ocakları Osmanlılar döneminde de varlıklarını sürdürmüşlerdir. Cumhuriyet döneminde ise Ulu Önder Atatürk’ün liderliğinde başlatılan Milli Eğitim çalışmaları hızlı bir şekilde gelişme ile bugünkü düzeye ulaşmıştır.
İlçede konut durumu yapı kooperatiflerinin gelişmesi ile günden güne iyiye gitmektedir. Nüfusa göre yeterli konut bulunmaktadır. İlçe ve civarında betonarme, yığma ve kargir evlerin yoğunlukta olduğu görülür. İlçenin muhtelif semtlerinde gecekondular vardır. İlçenin bir sanayi bölgesi olması ve bu yönde gelişmesi bağlı köylerden ve çevre illerden göçü hızlandırmış, neticede imar planında konut alanlarına ayrılan bölümler hızla dolmuştur. Bu bölgelerde hızlı gelişme karşısında arsa fiyatları artmış, plan dışı bazı bölgelerde daha önceleri kaçak yapılar ve gecekondular önlenemez bir durum almıştı. Şimdi ise kaçak yapılaşma ve gecekondu yapımı önlenmiştir. İlçede yapı kooperatifçiliği konusunda büyük bir gelişme kaydedilmiştir. Bu da hemen her ailenin kooperatif yoluyla birer konut sahibi olduğunu ortaya koymaktadır. Böylece kooperatifleşme büyük bir aşama kaydetmiş olup, Belsin, Kavakyazısı, Hürriyet, Demirciyazısı, Kartal, Esenyurt, Keykubat, Kılıçarslan, Gesi Kasabasında; Beyazşehir, Kay-Koop, İl-Dem, Mimarsinan Kasabasında; Mim-Sin, Şirintepe Mahalleleri bu şekilde teşekkül etmiştir.
Halkın büyük çoğunluğu işçi, memur, sanatkar ve ticaretle uğraşanlar teşkil eder. Halk çalışmayı, tasarrufu ve çok para kazanmayı ibadet sayacak kadar benimseyen bir inanışa sahiptir. Halkın zengin ve orta halli yaşayan kesimi ziynet eşyasına düşkündür. Toplum hayatında geleneklere bağlılık ve dini inanışlara saygı her sahada kendini gösterir. İlçe halkı toplum kurallarına uyan, genel olarak yönetimine yardımcı ve saygılıdır. Yönetimle halk arasında yakınlık ve ahenk mevcuttur.
