Ali🇹🇷
WT Moderatör
- Mesajlar
- 1,181
- Puanlar
- 3,017
MANDA YETİŞTİRİCİLİĞİ
Manda, sığıra göre geç gelişen bir hayvandır. Gelişme 6.yaşa kadar devam etmektedir.
Ömürleri 30 yıl kadardır. Cinsi olgunluğa ulaşma yaşı sığırdan geçtir; bundan dolayı 1 yaşına
kadar erkek ve dişi mandalar bir arada tutulabilmektedirler. Manda düveleri 13-14 ay
yaştayken cinsi olgunluğa ulaşır. Bu nedenle manda düveleri 22-24 ay yaştayken
tohumlanabilir verilebilir. (sığırlarda olduğu gibi manda düveleri de ergin canlı ağırlıklarının
¾’üne ulaştığında tohumlanabilir. Ancak erken yaşta elde edilen gebeliklerde yeterince
beslenememe sonucunda gelişme geriliği, çok düşük süt verimi alınması riski göz önünde
tutulmalıdır.) Erkek mandalar ise 20-21 ay yaştan sonra boğa olarak 5-6 yaşa kadar
kullanılabilirler. Boğaların damızlıkta kalma yaşı 2-15 yıldır.Manda ineklerinde kızgınlık
sığırlardaki kadar belirgin değildir ve kızgınlık dönemi daha sakin geçer. Kızgın olan
mandada, ineklerde olduğu gibi başka manda ineklerinin kendi üzerine sıçramasına izin
verme yada başka manda ineklerin üzerine kendisinin sıçraması gibi belirtileri her zaman
görmek mümkün olmamaktadır.
Kızgın olan mandada belirtiler, süt veriminde azalma, hareketlilik ve tedirginlik,
vulvanın ödemli bir hal alması, çara akıntısının gelmesi ve boğanın sürekli kızgın mandanın
peşinde dolaşması gibi belirtiler bulunur. (sonuncu hariç diğer belirtileri her zaman görmek
mümkün değildir. Mandada kızgınlığı en kolay yöntem, arama boğası kullanmaktır.
Mandaların gebelik süreleri ırk, iklim, yetiştirildiği ülke gibi durumlara göre 299-346
gün arasında değişmekle beraber ortalama olarak 10.5 ay yada 315-319 gün Gebelik rektal
muayene ile saptanabildiği gibi sütteki değişiklikle de 20 gün gibi çok erken olarak da
saptanabilmektedir. Doğum sığırlara göre daha kolay ve kısa sürede gerçekleşmektedir.
Bunda manda sağrısının düşük ve geniş olmasının önemli rolü vardır. Doğum süresi, doğum
kanallarının gevşemesi, malağın dışarıya çıkarılması ve plasentanın atılması dahil ortalama
302 dakikadır. (yaklaşık 5 saat) Sığırda ise bu süre ortalama 540 dakikadır. (yaklaşık 9 saat)
Manda plasentası yapı olarak sığır plasentası gibidir ve ortalama olarak 3.22 kg ağırlığındadır.
Doğumdan sonra dölyatağının eski haline dönmesi için gereken süre 15-67 gün yada ortalama
olarak 39 gün kadardır.İkiz doğum mandada çok seyrek olup yavru atmayla sonuçlanma
olasılığı yüksek olması dolayısıyla manda yetiştiriciliğinde istenmemektedir.
Manda, sığıra göre geç gelişen bir hayvandır. Gelişme 6.yaşa kadar devam etmektedir.
Ömürleri 30 yıl kadardır. Cinsi olgunluğa ulaşma yaşı sığırdan geçtir; bundan dolayı 1 yaşına
kadar erkek ve dişi mandalar bir arada tutulabilmektedirler. Manda düveleri 13-14 ay
yaştayken cinsi olgunluğa ulaşır. Bu nedenle manda düveleri 22-24 ay yaştayken
tohumlanabilir verilebilir. (sığırlarda olduğu gibi manda düveleri de ergin canlı ağırlıklarının
¾’üne ulaştığında tohumlanabilir. Ancak erken yaşta elde edilen gebeliklerde yeterince
beslenememe sonucunda gelişme geriliği, çok düşük süt verimi alınması riski göz önünde
tutulmalıdır.) Erkek mandalar ise 20-21 ay yaştan sonra boğa olarak 5-6 yaşa kadar
kullanılabilirler. Boğaların damızlıkta kalma yaşı 2-15 yıldır.Manda ineklerinde kızgınlık
sığırlardaki kadar belirgin değildir ve kızgınlık dönemi daha sakin geçer. Kızgın olan
mandada, ineklerde olduğu gibi başka manda ineklerinin kendi üzerine sıçramasına izin
verme yada başka manda ineklerin üzerine kendisinin sıçraması gibi belirtileri her zaman
görmek mümkün olmamaktadır.
Kızgın olan mandada belirtiler, süt veriminde azalma, hareketlilik ve tedirginlik,
vulvanın ödemli bir hal alması, çara akıntısının gelmesi ve boğanın sürekli kızgın mandanın
peşinde dolaşması gibi belirtiler bulunur. (sonuncu hariç diğer belirtileri her zaman görmek
mümkün değildir. Mandada kızgınlığı en kolay yöntem, arama boğası kullanmaktır.
Mandaların gebelik süreleri ırk, iklim, yetiştirildiği ülke gibi durumlara göre 299-346
gün arasında değişmekle beraber ortalama olarak 10.5 ay yada 315-319 gün Gebelik rektal
muayene ile saptanabildiği gibi sütteki değişiklikle de 20 gün gibi çok erken olarak da
saptanabilmektedir. Doğum sığırlara göre daha kolay ve kısa sürede gerçekleşmektedir.
Bunda manda sağrısının düşük ve geniş olmasının önemli rolü vardır. Doğum süresi, doğum
kanallarının gevşemesi, malağın dışarıya çıkarılması ve plasentanın atılması dahil ortalama
302 dakikadır. (yaklaşık 5 saat) Sığırda ise bu süre ortalama 540 dakikadır. (yaklaşık 9 saat)
Manda plasentası yapı olarak sığır plasentası gibidir ve ortalama olarak 3.22 kg ağırlığındadır.
Doğumdan sonra dölyatağının eski haline dönmesi için gereken süre 15-67 gün yada ortalama
olarak 39 gün kadardır.İkiz doğum mandada çok seyrek olup yavru atmayla sonuçlanma
olasılığı yüksek olması dolayısıyla manda yetiştiriciliğinde istenmemektedir.
